Stres... jak sobie z nim radzić ?

W naszym codziennym życiu możemy spotkać się z mnóstwem sytuacji trudnych i stresowych – w szczególności teraz, gdy wiele rzeczy uległo zmianie. Gdy z jakiś powodów nie radzimy sobie z nimi efektywnie – mogą stać się dla naszego zdrowia i dobrostanu psychicznego zagrażające. Dlatego, tak istotne jest, aby pogłębić wiedzę na temat tego, czym jest stres, co sprawia, że jest on dla nas szkodliwy i jak radzić sobie z nim na co dzień.

Co to jest stres?

Termin stres wywodzi się z fizyki i oznacza różnego typu napięcia, naciski lub siły działające na system. Do nauk o zdrowiu wprowadził to pojęcie Hans Seley, który uważał, że stres to „nieswoista reakcja organizmu na każde żądanie”. Czynnik wywołujący reakcję stresową to stresor i może nim być zarówno trudna sytuacja, jak utrata bliskiej osoby, wypadek drogowy, jak i codzienne wydarzenia związane z określonym stylem życia, pośpiechem. Wymagamy wówczas od naszego organizmu wysiłku, który może okazać się ponad możliwości – zewnętrzne wymagania, ciągły pośpiech i życie pod presją czasu i zadań, szczególnie niekorzystnie odbijają się na naszym organizmie i są powodem nieustannego stresu.

W pewnych sytuacjach stres może pełnić funkcję pozytywną, gdy mobilizuje osobę do efektywniejszego działania (np. nauki przed egzaminem). Pozytywny stres określamy mianem eustresu, a destrukcyjny, wywołujący szkody, mianem dystresu.

Nasza reakcja na sytuację stresową zależy od kilku czynników, a mianowicie:

• od indywidualnych cech charakterystycznych dla danej osoby – to co dla nas będzie silnym stresem, dla innych może nie mieć tak dużego znaczenia;
• od ogólnej kondycji naszego organizmu w momencie zadziałania stresora – zmęczenie, głód, brak snu, choroba, pośpiech, zmniejszają naszą odporność na wydarzenia stresowe;
• od naszej wewnętrznej interpretacji czy sytuacja jest dla nas zagrażająca czy raczej nie mamy się czym niepokoić – wiara we własne możliwości, wsparcie ze strony innych osób, wysoka samoocena, to czynniki, które pełnią funkcję ochraniającą w momencie wystąpienia stresora.

Stres wpływa zarówno na fizjologię, jaki i procesy emocjonalne, poznawcze. Podczas sytuacji stresowej możemy zauważyć:

• fizjologia: przyspieszona czynność serca, suchość w ustach, wzrost ciśnienia krwi, oddech szybki, płytki, wzmożona aktywność gruczołów potowych, zwiększone napięcie mięśniowe, przyspieszona perystaltyka jelit
• procesy emocjonalne, poznawcze: lęk, niepokój, drażliwość, agresja, uczucie przytłoczenia, bezsilności, problemy z koncentracją uwagi, podejmowaniem decyzji.

Wszystkie zmiany, które uwidaczniają się w naszym organizmie pod wpływem stresu mają jeden cel – przygotować i zmobilizować organizm do działania w określonej sytuacji. Jeśli stresor przekroczy nasze możliwości adaptacyjne i okaże się zbyt silny, wówczas, powstałe pod jego wpływem pobudzenie spowoduje dezorganizację naszego działania i zachowania (np. podczas egzaminu, rozmowy o pracę nie odpowiadamy na żadne pytanie, mamy „pustkę w głowie”).

Stres nie musi być silny, aby doprowadzić do stanu wyczerpania. Gdy jego poziom jest umiarkowany i długotrwały również przyczynia się do strat w zasobach naszego organizmu. Możemy zaobserwować wówczas:

• fizjologia: spadek odporności organizmu i podatność na infekcje, problemy ze snem, zwiększony poziom cholesterolu we krwi, zaburzenia układu oddechowego, trawiennego (astma, hiperwentylacja wrzody żołądka), choroby skóry;
• procesy emocjonalne, poznawcze: zaburzenia pamięci, trudność z przyswajaniem nowej wiedzy, pogłębione problemy z koncentracją uwagi, obniżenie nastroju, spadek energii i motywacji do działania, ogólna drażliwość, zaburzenia nerwicowe, depresyjne.

Jak radzić sobie ze stresem w codziennym życiu?

Aby poradzić sobie ze stresem, musimy zadbać o higienę psychiczną. Nie jest to łatwe zadanie, bowiem mamy tendencje do wpadania w pułapkę tzw. błędnego koła. Mianowicie, żyjąc w ciągłym pośpiechu, napięciu, stwierdzamy, że nic nie można zmienić i stawiamy sobie nowe, większe wymagania, którym trudno nam sprostać, gdyż nieustanny stres obniża nasze możliwości radzenia sobie – nasza efektywność spada Nie pozwalamy sobie wtedy na odpoczynek, zajęcie się sobą, co miałoby pozytywny wpływ na nasz organizm. Nie zauważamy, że szkodzimy sobie własnym zachowaniem. Aby wyżej opisany stan rzeczy nie nastąpił, warto:

1. Zadbać o odpoczynek.

Po całym dniu napięcia, stresu należy pomyśleć o tym, co nas relaksuje i przeznaczyć na to czas. Dobry wypoczynek, to aktywny wypoczynek. Pozwala on zapomnieć o problemach (przekierowuje umysł), a ponadto obniża napięcie całego organizmu. Ćwiczenia fizyczne będą trafnym wyborem. Regenerujący wpływ może mieć również chwila spędzona z książką, gdy lubimy czytać, ciepła kąpiel lub chociażby krótka drzemka. Warto wpleść codzienny odpoczynek w strukturę dnia, pozwoli to zrównoważyć codzienne zmęczenie.

2. Zadbać o sen.

Gdy brakuje nam snu i jesteśmy zmęczeni, stajemy się drażliwi, obniża się nastrój i możemy o wiele więcej sytuacji odbierać jako stresujące. Dlatego tak istotne jest, aby dbać o prawidłową ilość snu dla naszego organizmu.

3. Zmodyfikować tryb życia.

Postarajmy się zaplanować codzienne aktywności, pamiętając by nie zabrakło w nich miejsca na odpoczynek. Ułóżmy tak dzień, aby zmniejszyć poczucie ciągłego pośpiechu. Zadania warto podzielić na pilne oraz mniej ważne, których realizację możemy odłożyć na jakiś czas. Nie planujmy też zbyt wielu zadań na dany dzień, bowiem niezrealizowanie ich będzie nakręcało spiralę stresu. Spróbujmy też nie poświęcać zbytniej uwagi na nieistotne drobiazgi i spawy, na które nie mamy wpływu. Można też codziennie spisywać rzeczy, które wywołują w nas napięcie i są dla trudne i stopniowo starać się je eliminować z życia.

4. Wprowadzić zrównoważoną dietę.

Właściwe odżywianie jest warunkiem dobrego samopoczucia fizycznego i psychicznego. Dobrym wyborem jest jadłospis złożony z różnorodnych produktów: pieczywo i produkty zbożowe, mleko i jego przetwory, mięso, owoce i warzywa. Dzień rozpocznijmy od pożywnego śniadania, a kolejne posiłki spożywajmy w ustalonych porach, dbając o to, aby nie upłynęło zbyt dużo czasu pomiędzy nimi. Nalezy też unikać lub ograniczyć produkty, które działają pobudzająco na nasz układ nerwowy – kawa, herbata, czekolada, napoje energetyzujące.

5. Dbać o pozytywne nastawienie.

Pozytywne nastawienie do siebie i innych może sprawić, że otaczające osoby również będą przychylniej do nas nastawione. W radzeniu ze stresem dużą rolę odgrywa wsparcie osób bliskich (rodzina, przyjaciele, znajomi z pracy/ze szkoły), zaś pozytywne relacje z nimi zmniejszą ilość stresujących wydarzeń w środowiskach, w których żyjemy i przebywamy. Jeśli wymaga tego sytuacja, możemy skorzystać z pomocy specjalistów (psychoterapeuta, lekarz psychiatra).

6. Nauczyć się odpowiednich metod i technik relaksacyjnych.

Nie zawsze możemy spotkać się z przyjaciółmi, wyjść na spacer czy siłownię, warto wówczas mieć w zanadrzu jakieś sposoby, które skutecznie będą redukować powstały w ciągu dnia stres. Do tych sposobów należą ćwiczenia relaksacyjne, czyli różne techniki, metody, które działają odprężająco na nasz umysł i ciało, niwelując z naszego organizmu nadmierne napięcie. Do technik relaksacyjnych należy między innymi: słuchanie odpowiednio dobranej muzyki (np. Mozarta) lub odgłosów przyrody, wizualizacja, medytacja, odpowiednio dobrane ćwiczenia fizyczne, trening autogenny Schultza, relaksacja progresywna Jacobsona. W dobie internetu nie powinno być problemu z dotarciem do źródeł opisujących szczegółowo wybraną metodę.

W codziennym życiu nie jesteśmy w stanie uniknąć stresu. To, w jaki sposób będziemy sobie z nim radzić, zależy w dużej mierze od naszego nastawienia, ustalonych priorytetów, oczekiwań. Istotne jest, aby uzmysłowić sobie, że w większości sytuacji to nie sam stres, lecz nasza reakcja, może być tym czynnikiem, który zaszkodzi nam najbardziej.

Źródło: https://sp5poznan.pl/2020/04/27/stres-i-radzenie-sobie-z-nim/